Jaloers!

Gepubliceerd op 31 december 2023 om 08:00

Jaloezie en relatie zijn geen beste combi. Een klein beetje jaloezie kan nog wel schattig overkomen: 'Ach...hij vindt me écht leuk en is bang me te verliezen.' Maar over het algemeen heeft jaloezie een verstikkende werking in een relatie en kan het zelfs een zichzelf vervullende profetie worden. Omdat je bang bent de ander te verliezen ga je de ander zó claimen en manipuleren dat hij of zij niet anders kan dan meer afstand van je nemen en uiteindelijk misschien zelfs wel de relatie verbreken.

Wat is jaloezie? Wat zijn de oorzaken en gevolgen van jaloezie?  En wat kun je eraan doen als er in jouw relatie sprake is van jaloezie?

Wat is jaloezie

Er is sprake van jaloezie wanneer jij graag wilt hebben wat de ander heeft of geeft aan anderen. Dit kan gaan om de promotie die je partner krijgt op het werk, terwijl jij die ook graag zou krijgen. Of de ander heeft een talent wat jij graag zou willen hebben. Of je partner besteedt tijd en aandacht aan andere zaken dan aan jou, terwijl jij die tijd en aandacht graag zou hebben. Ook kun je bang zijn dat er een ander in het spel is of om je partner te verliezen.

Dit zijn allemaal vormen van jaloezie. Soms kan jaloezie positieve gevolgen hebben, omdat het je aanzet tot het ontdekken van jouw eigen talenten of het aangaan van een gesprek met je leidinggevende. Of omdat je een open en eerlijk gesprek aangaat met je partner over jouw gevoelens of over jullie tijdsbesteding.

Maar vaak heeft jaloezie vooral negatieve gevolgen. Deze kunnen zowel psychisch als fysiek zijn of het kan een negatieve invloed hebben op je relatie.

Psychische gevolgen van jaloezie

Jaloezie in een relatie kan zorgen voor het afnemen van je zelfwaardering, angstklachten, gevoelens van boosheid en machteloosheid en stressklachten. Dit kan voor beide partners het gevolg zijn, zowel voor degene die jaloers is als voor degene die een relatie heeft met een jaloers persoon.

Fysieke gevolgen van jaloezie

De fysieke gevolgen van jaloezie kunnen ook voorkomen bij beide partners. Je kunt last krijgen van slaapproblemen, een slechter concentratievermogen, verhoogde spierspanning, hoofdpijn, duizeligheid en andere stressgerelateerde klachten.

Gevolgen voor je relatie

Je relatie komt door jaloezie vaan in een neerwaartse spiraal terecht. De partner die niet jaloers is voelt zich gecontroleerd, gemanipuleerd en gedwongen in een bepaald keurslijf te passen. Dat zorgt er vaak voor dat hij of zij automatisch afstand gaat nemen. In ieder geval emotioneel, maar vaak ook fysiek. En wanneer je als niet jaloerse partner te kampen hebt met een verminderd zelfvertrouwen, ben je vaak ook geneigd om jezelf weg te cijferen, te doen wat de ander van je verlangt en zo langzaam jezelf te verliezen. Bij ziekelijke jaloezie kan ook nog sprake zijn van het fenomeen 'gaslighting', waarbij de jaloerse partner de waarheid zo verdraait dat de ander aan zichzelf gaat twijfelen.

De jaloerse partner voelt zich niet gezien en gewaardeerd, kampt met een verminderd zelfvertrouwen, meent dingen bij de ander te zien en heeft last van controledrang. Ook dit heeft een negatief effect op je relatie.

De oorzaken van jaloezie

Jaloezie in een relatie kent veel verschillende oorzaken die zijn in te delen in de volgende categorieën:

  • Verminderd zelfvertrouwen/onzekerheid: Doordat je weinig zelfvertrouwen hebt of onzeker bent, ben je afhankelijk geworden van de voortdurende bevestiging van de ander. Ook ben je al snel geneigd te denken dat je partner een ander vast veel leuker zal vinden dan jou.
  • Verkeerd invullen van gedrag van de ander: Je denkt te weten wat de ander denkt. Of je interpreteert het gedrag van een ander verkeerd. Wanneer je partner een lunch met een collega heeft zoek je er al snel meer achter dan alleen een zakelijke lunch met een collega. Of je ziet hem kijken naar een vrouw die langsloopt en vult in dat hij die dame vast veel knapper zal vinden dan jou. Of je interpreteert het gesprek dat je haar op een feestje met een man zag voeren als een bedreiging, terwijl het in werkelijkheid een oppervlakkig gesprek over sport was.
  • Slechte ervaringen uit het eigen verleden: Wanneer in het verleden een eerdere partner is vreemdgegaan, zul je hier in het heden extra alert op zijn en sneller geneigd zijn jaloers gedrag te vertonen.
  • Eerder vreemdgaan van de partner: Wanneer je huidige partner in het verleden is vreemdgegaan, kan dit een trigger zijn voor jaloezie. Weliswaar begrijpelijk, maar vaak ook ondermijnend voor je relatie.
  • Dierbare mensen uit jullie omgeving waarbij één van de partners vreemd bleek te gaan: Als bij een bevriend stel in jullie omgeving plotseling blijkt dat één van beide partners vreemd ging, kan dit allerlei vragen en gevoelens van onveiligheid oproepen en kun je meer behoefte voelen om je partner te controleren op wat hij of zij doet.
  • Het hebben van een vertekend of onrealistisch beeld van relaties: Wie denkt dat het in relaties alleen maar om elkaar draait of het idee heeft dat je zeeën van tijd met elkaar doorbrengt, heeft een vertekend beeld van relaties. Wanneer je partner ook een eigen leven blijkt te willen leiden of er door het normale leven wel erg weinig tijd over blijft voor jullie samen (wat helaas vaak nou eenmaal de realiteit is), kun je last krijgen van jaloezie.
  • Verlatingsangst/bindingsangst: Wie last heeft van verlatingsangst of bindingsangst kan jaloers worden. Omdat je je partner wilt claimen en zeker wilt stellen dat hij of zij bij jou blijft. Of door het ingewikkelde patroon van afstoten en aantrekken wat bij bindingsangst hoort. Verlatings- en bindingsangst ontstaan vaak door een onveilige hechting met je ouders en/of verzorgers in je kindertijd.

Hier zou ik nog het ziektebeeld van narcisme aan toe kunnen voegen. Daar hoort soms een ziekelijke en destructieve vorm van jaloezie bij. Narcisme is een ernstige psychiatrische aandoening die momenteel helaas te makkelijk in de volksmond genoemd wordt als oorzaak van gedrag. Ik ben daar zelf voorzichtig mee, omdat het stempel van narcisme een heel zwaar stempel is om opgeplakt te krijgen. Wanneer je te maken krijgt met een partner die daadwerkelijk narcistisch is, kan dit grote gevolgen hebben voor jou en heb je vaak professionele hulp nodig om los te komen van de patronen die door het narcistische gedrag van de ander zijn ontstaan.

Wat kun je doen om jaloezie bij jezelf aan te pakken

  1. Erken dat je jaloers bent: Erkenning is de eerste (en grote!) stap tot verbetering. Zonder erkenning kun je dingen niet veranderen.
  2. Onderzoek waar de jaloezie vandaan komt: Loop het rijtje 'oorzaken van jaloezie' hierboven eens door en kijk of je kunt ontdekken waardoor jouw jaloezie veroorzaakt wordt. Als je weet wat de oorzaak is, is het ook duidelijker wat eventuele vervolgstappen kunnen zijn.
  3. Verdraag je gevoelens van jaloezie: Gevoelens zijn gevoelens, maar ook niet meer dan dat. Jij bent niet je gevoelens en je hoeft er ook niet naar te handelen. Leer je gevoelens te verdragen. Ze mogen er zijn en ze vertellen je vaak ook iets (bijvoorbeeld dat je even niet zo lekker in je vel zit en over moet gaan op zelfzorg), maar ze vertegenwoordigen lang niet altijd de waarheid. 
  4. Werk aan je zelfvertrouwen: Wie een beter zelfvertrouwen heeft, durft de liefde en acceptatie van de ander ook sneller te omarmen en heeft het niet nodig om voortdurend bevestigd te worden door de ander. Ook lukt het je dan beter om de ander los te laten en te vertrouwen. Over de vraag hoe je je zelfvertrouwen kunt vergroten valt op zich al een flinke blog te schrijven. Misschien doe ik dat ook wel een keer. Maar tot die tijd vind je op deze website goede tips over hoe je kunt werken aan meer zelfvertrouwen.
  5. Werk aan trauma's uit het verleden: Kijk je trauma's uit het verleden in de ogen. Praat erover, schrijf erover, zoek hulp. Jouw partner kan niets aan jouw trauma's doen en heeft er meestal ook niets mee te maken. Hij of zij kan soms een kleine bijdrage leveren aan jouw genezing, maar jij bent zelf verantwoordelijk voor het onder ogen zien en aanpakken van die trauma's. Dat kan niemand anders voor jou doen. Wanneer je op een goede manier om leert gaan met de moeilijke dingen uit je verleden zullen je gevoelens van jaloezie afnemen.
  6. Weet dat je partner nooit je bezit is: Wanneer je trouwt ga je een eenheid vormen met je partner. Maar je wordt nooit elkaars bezit. Jij mag niet bepalen wat de ander wel of niet mag of andersom. Jullie mogen allebei ook je eigen leven leiden, met je eigen werk, hobby's en vrienden. Dat is heel gezond en hoort bij een gezond huwelijk.
  7. NIVEA: Huh? Ja, één van de gouden handreikingen in hulpverleningsland is goed te onthouden aan de hand van het woord NIVEA: Niet Invullen Voor Een Ander. Vaak gaan we ervan uit dat we wel weten wat onze partner denkt. Vullen we die blik naar die knappe acteur in als 'Ze vindt hem leuker dan mij' terwijl zij gewoon verdiept is in de film en eigenlijk helemaal niets dacht bij de acteur. Of denken we als hij alwéér laat thuis is uit zijn werk en terloops laat vallen dat hij nog even een collega heeft gesproken 'Zie je wel, hij heeft een affaire', terwijl er in werkelijkheid een conflict is op het werk wat hem veel tijd kost en deze collega hem hier ook nog over aan zijn hoofd kwam zeuren. Vul niet in voor een ander, maar vraag door om erachter te komen of je iets goed begrijpt en interpreteert.
  8. Stop met handelingen die je jaloezie voeden: Als hij naar het toilet is even snel zijn Whatsapp checken, als zij zit te praten met een vriend expres in de buurt gaan zitten om af te luisteren waar het gesprek over gaat...Stop ermee! Het gaat je niet helpen! Je komt alleen maar in een neerwaartse spiraal van achterdocht terecht en het zal je relatie geen goed doen. Kies in plaats daarvan voor vertrouwen.
  9. Maak afspraken en beperk buiten die afspraken om je partner niet: Bespreek met je partner wat jullie van elkaar nodig hebben om je geliefd te voelen en zoek daarin het redelijke compromis. Hoeveel tijd heb je nodig van de ander om je gezien te voelen? Welke dingen doe je graag exclusief met je partner? Waar ligt voor jou een grens? Bespreek ook hoe jullie veilige vangrails in kunnen bouwen in jullie huwelijk. Een voorbeeld van zulke vangrails is onbeperkte toegang tot elkaars WhatsApp, sociale media en mail. Daarbij is het niet gezond als je die ook voortdurend checkt (zie punt 8). Ook kan het goed zijn om af te spreken dat jullie geen één op één afspraak hebben met iemand van het geslacht waar je op valt. Het gaat hierbij om een gezonde mix van elkaar vertrouwen en tegelijkertijd ook vangrails inbouwen om het risico dat één van jullie uit de bocht vliegt te verkleinen. Geef je partner buiten deze afspraken en de dagelijkse gang van zaken om zoveel mogelijk de vrijheid om zijn of haar leven zo in te vullen als hij of zij graag wil.
  10. Zoek hulp: Blijf je last hebben van jaloerse gevoelens of heeft jullie relatie te lijden onder jouw jaloezie? Zoek dan hulp! Je kunt jullie probleem aan vrienden voorleggen die je vertrouwt of mensen in je omgeving die je hoogacht. Ook kun je het bespreken met je huisarts of zelf op zoek gaan naar een goede psycholoog of relatietherapeut.

Hoe kun je het beste omgaan met de jaloezie van je partner

  1. Herken de jaloezie van de ander: Je kunt pas iets doen aan een probleem als je herkent wat er speelt. Toch is het niet altijd makkelijk om jaloezie te herkennen, omdat het vele gezichten heeft. Denk aan (emotionele) manipulatie, controledrang, chantage, sabotage of zelfs gaslighting. 
  2. NIVEA: Daar is 'ie weer: Niet Invullen Voor Een Ander. Klopt het wel dat jij jaloers gedrag ziet? Of vul je dat voor de ander in? Ga het gesprek aan. Misschien heeft ze een goede reden waarom ze je vraagt om een afspraak af te zeggen. Of zit hij even niet lekker in zijn vel, waardoor hij wat korzelig reageert op jouw enthousiaste verhaal over de prestaties van je mannelijke collega. Ga dus het gesprek aan en probeer er zo achter te komen wat er achter het gedrag van de ander zit.
  3. Ga het gesprek aan: En als in een gesprek blijkt dat de ander daadwerkelijk jaloers is, probeer er dan achter te komen wat daar achter zit. Wat mist de ander in jullie relatie? Wat heeft de ander van jou nodig? Op welke manier kun jij dit aan de ander geven en toch je eigen grenzen in acht nemen? 
  4. Ga niet mee in het jaloerse gedrag: Als je omwille van de jaloezie van de ander bijvoorbeeld een afspraak afzegt, niet langer spreekt met een bepaald  persoon of je locatiegegevens deelt, beloon je het jaloerse gedrag en zal het alleen maar erger worden. Bovendien verlies je op deze manier stukje bij beetje jezelf.
  5. Zoek hulp: Helpt dit allemaal onvoldoende? Zoek dan op tijd hulp (zie punt 10 hierboven)! Jaloezie kan heel destructief werken voor een relatie én voor beide partners.

 

Gebruikte bronnen:

«   »

Reactie plaatsen

Reacties

Er zijn geen reacties geplaatst.