Hoe de zonden van jouw voorouders door kunnen werken in jouw leven

Gepubliceerd op 13 juli 2025 om 08:00

'Ik heb nog een mooi onderwerp voor een blog voor je: over hoe de zonde van voorouders doorwerkt in de generaties. Ik zie dat in mijn omgeving veel terug. Gelukkig kan dat ook doorbroken worden. Wil je daar eens over schrijven?'

Blogs schrijven naar aanleiding van vragen van jullie doe ik het allerliefste. Op die manier weet ik tenminste zeker dat dat wat ik schrijf aansluit bij de behoefte van in elk geval één lezer. Maar eerlijk is eerlijk, bij dit onderwerp was wel mijn allereerste gedachte: 'Lieve help! Hoe ga ik dit onderwerp bespreekbaar maken?' Het is een onderwerp waarmee zoveel pijn gemoeid gaat en waar ook zoveel verschillende meningen over zijn. Maar ik zal een poging wagen.

Here we go...

'Die de ongerechtigheid der vaderen...'

Wie net als ik is opgegroeid in een gereformeerde kerk kan de tien geboden waarschijnlijk uit het hoofd opdreunen. Iedere zondag opnieuw werden ze voorgelezen vanaf de kansel, waarbij het vijfde gebod als volgt klinkt: 'Gij zult u geen gesneden beeld maken noch enige gestalte van wat boven in de hemel, noch van wat beneden op de aarde, noch van wat in de wateren onder de aarde is. Gij zult u voor die niet buigen, noch hen dienen; want Ik, de Here, uw God, ben een naijverig God, die de ongerechtigheid der vaderen bezoek aan de kinderen, aan het derde en aan het vierde geslacht van hen die Mij haten, en die barmhartigheid doe aan duizenden van hen die Mij liefhebben en mijn geboden onderhouden.' (Exodus 20:4-6, bewust in de NBG-vertaling omdat veel mensen deze vertaling uit hun hoofd zullen kennen, cursivering is van mij).

In een andere (en makkelijker) vertaling staat het gecursiveerde deel als volgt: 'Als mensen Mij niet willen gehoorzamen, zal het slecht met hen gaan. Hun ongehoorzaamheid heeft gevolgen tot in de derde en vierde familie ná hen.'

Als kind al vond ik dit best een heftige zin om te horen. Als sensitief kind vond ik het heel oneerlijk: als de opa en oma van mijn opa en oma verkeerde dingen hebben gedaan, heeft dat dus gevolgen voor mij als vierde generatie na hen? Wat kan ik daaraan doen? En hoezo moet ik daar nog last van hebben?

straf

Even voor de duidelijkheid: jij zult nooit gestraft worden voor de zonden van je voorouders. Daar is de Bijbel op verschillende plekken heel duidelijk over. Zo staat in Deuteronomium 24:16: 'Ieder mens mag alleen voor zijn eigen misdaden worden gestraft' en in Ezechiël 18:20: 'Een zoon zal niet gestraft worden voor de slechte dingen die zijn vader heeft gedaan. En een vader zal niet gestraft worden voor de slechte dingen die zijn zoon heeft gedaan. Ieder mens is verantwoordelijk voor wat hij zelf doet.'

Dat wil niet zeggen dat God niet meer straft. Bovenstaande verzen maken duidelijk dat aan verkeerde keuzes nog altijd consequenties vastzitten. God is rechtvaardig en kan zonden simpelweg niet door de vingers zien. Zonden in jouw leven hebben consequenties voor jou. En als je niet uitkijkt zullen die consequenties doorwerken in het leven van je kinderen, kleinkinderen en zelfs nog daarna.

Maar hoe zit dat dan?

Daden hebben gevolgen. Als jij in drugs dealt, moet je niet raar opkijken als op een dag de politie voor je deur staat en je in de gevangenis belandt. Dat is dan jouw terechte straf.

Maar...jij bent niet de enige die de gevolgen daarvan ondervindt. Wanneer jij in de gevangenis zit, zul je geen inkomen kunnen verdienen voor je gezin, hun financiële situatie zal verslechteren. Mensen zullen over jou en je gezin gaan praten. Sociaal gezien zal je gezin steeds meer alleen komen te staan. Je kinderen zullen wellicht gepest worden. En als je niet uitkijkt worden ze geronseld of gemanipuleerd door criminele organisaties om hetzelfde te gaan doen als jij. Jouw gezin wordt niet direct gestraft voor jouw fouten, maar draagt indirect grote gevolgen van jouw daden en dat waarschijnlijk levenslang. Wanneer je kind vervolgens als volwassene het verkeerde pad op gaat, is dat een keus van je kind. Hij of zij had er ook voor kunnen kiezen om niet het verkeerde pad op te gaan. Maar die keus kan niet helemaal los gezien worden van jouw eerdere keuze om drugs te gaan dealen. 

Dat is wat we aan de oppervlakte zien, maar daarbij speelt natuurlijk het diepere probleem van zonde: stelen, liegen, je partner ontrouw zijn, moorden, jaloezie, et cetera. Maar al te vaak zie je dat dit patronen worden in families, patronen die van generatie op generatie doorgegeven worden. Patronen die onze tegenstander, de duivel, ook aan kan grijpen om invloed uit te oefenen op jouw leven.

Zelf zie ik de uitwerking van dit Bijbelse principe regelmatig terug in de gesprekken die ik met mensen voer. Ik heb meegemaakt dat ik met iemand sprak waarvan ik dacht: 'Hoe hebben jouw ouders je dit aan kunnen doen?' Tot ik de ouders zelf sprak, hun verhaal hoorde en begreep dat ook zij de gevolgen van de daden van hun ouders droegen. En toen ik vervolgens de grootouders sprak zag ik hetzelfde patroon terug. Gedrag en daden kunnen echt generatie na generatie na generatie doorgegeven worden.

Jouw keuzes om het slechte te doen en de hartsgesteldheid die daaronder zit hebben verstrekkende consequenties. Niet omdat God een God van wraak is, maar omdat God ons de verantwoordelijkheid heeft gegeven om te kiezen voor het goede. Hij is een rechtvaardig God en kan daardoor zonde niet onbestraft laten. Want zonden hebben altijd consequenties voor andere mensen dichtbij of ver weg en God wil het goede voor ieder mens.

Kan ik hier nog uit komen?

Als je dit principe herkent in je eigen familie, is het dan mogelijk om daaruit te komen?

Gelukkig wel! Want God is niet alleen een rechtvaardig God, maar ook een genadig God. Het vijfde gebod eindigt niet met de zin 'Hun ongehoorzaamheid heeft gevolgen tot in de derde en vierde familie ná hen', maar gaat nog een vers door. 'Maar Ik ben goed voor de mensen die van Mij houden en mijn wetten gehoorzamen. Het zal goed gaan met de duizenden mensen die van hen afstammen.' Het mooie is dat je hier uit de grondtekst ook zou kunnen halen dat het goed zal gaan met 'de duizenden families die van hen afstammen'. Daarmee wordt de groep die 'profiteert' van jouw goede keuzes dus nog veel groter!

God is zoveel liever een God van genade en liefde dan een straffende God. Zonden en ongehoorzaamheid hebben negatieve gevolgen tot in de derde en vierde familie. Maar liefde en gehoorzaamheid hebben positieve gevolgen voor duizenden families die van jou afstammen. God moet de zonde bestraffen. Omdat God goed is, verdraagt Hij geen kwaad. Maar God is ook genadig. En Hij wil niets liever dan jou vergeven, je in Zijn armen sluiten en samen met jou de rest van jouw leven en dat van de vele generaties na jou vormgeven.

Hoe dan?

Ik geef je graag een soort stappenplan hoe je kunt breken met de zonden van jouw voorouders. Daarbij vind ik het wel heel belangrijk om te benadrukken dat je, voor je hiermee aan de slag gaat, Gods leiding hierin moet zoeken. Alleen Hij weet wat er precies speelt en hoe jij hier het beste mee kunt breken. Je kunt de volgende stappen in je eentje doorlopen, maar mijn ervaring vanuit de pastorale praktijk is dat het verstandig is om hierbij betrouwbare, volwassen christenen die Jezus volgen te betrekken. Bij voorkeur mensen die al ervaring hebben met het bidden voor mensen. Zij kunnen je ondersteunen, meebidden en ook bijsturen als dat nodig is. Dit kan een pastoraal werker of de dominee uit jouw gemeente zijn, maar je kunt ook op zoek naar iemand die je zelf vertrouwt of naar een plek waar gebedspastoraat wordt gegeven.

  1. Ken je geschiedenis:Als je dingen in jouw familie ziet waarvan je niet begrijpt waar die vandaan komen, is het altijd goed om in de geschiedenis van je familie te duiken. Hoe was de jeugd van jouw ouders? Wat waren de fijne dingen daarin en wat de moeilijke? En hoe zat dat bij je grootouders en overgrootouders? Hebben er in jouw familie dingen gespeeld als armoede, verraad, misbruik, heftige ruzies, slavernij? En wat maakten je (over)grootouders mee in de oorlog? Op deze manier kun je patronen gaan zien die je anders wellicht zouden ontgaan.
  2. Breng het in het licht: Om een nieuwe weg in te slaan is het belangrijk dat je eerst datgene wat er in jouw leven aan zonde speelt aan het licht brengt. Praat erover met een volwassen christen die Jezus volgt en die je vertrouwt. Vertel eerlijk wat er speelt in jouw leven en dat je hiermee wilt breken. Dit is een hele moeilijke eerste stap. In de gesprekken die ik hierin heb mogen voeren bleek keer op keer dat de tegenstander heel graag wil dat dingen geheim blijven. Dit doet hij door jou te vertellen dat je raar bent. Dat je, als je vertelt wat er speelt, al je geloofwaardigheid zult verliezen. Dat je van je voetstuk zult vallen. Dat niemand je nog zal vertrouwen, et cetera. Dit kan echt heel sterk zijn. Toch wil ik je aanmoedigen om dit te doen. Pastoraal werkers, predikanten en medewerkers van een gebedsteam hebben vaak al zoveel gehoord dat ze echt nergens meer van opkijken en jou er ook niet op aan zullen kijken. Mijn eigen ervaring is dat het heftig is om dit soort dingen te vertellen, maar dat het uiteindelijk erg oplucht en zelfs mee blijkt te vallen! Bespreek daarna ook de patronen die je binnen je familie ziet.
  3. Vraag vergeving: Breng de dingen die jullie besproken hebben in gebed. Belijd datgene wat jij verkeerd hebt gedaan en benoem ook de zonden van je voorouders. Vraag God om vergeving voor deze zonden.
  4. Breek met de zonde: Benoem expliciet in je gebed dat je wilt stoppen met de zonde. Dat het hier stopt en niet verder gaat en dat van nu af aan alle gebieden in jouw leven aan Jezus toebehoren.
  5. Neem jouw rechtmatige plek in: Binnen familiepatronen ontstaan vaak verschillende rollen. Een hele bekende is die van het zwarte schaap. Het kan ook zo zijn dat jij door omstandigheden meer voor je ouders bent gaan zorgen dan dat zij voor jou zorg(d)en. Hoewel dit bij ouder wordende ouders normaal is, kan het ook een patroon zijn wat al je hele leven speelt. Daarnaast kun je bijvoorbeeld last hebben van het redderscomplex en het idee hebben dat jij iedereen in jouw familie te hulp moet schieten op het moment dat er problemen zijn. Zo kun je op veel verschillende manieren een plek in jouw familie innemen die niet gezond is en niet bij jou hoort. Ga eens na of jij op de goede plek staat in je familie. Is de balans van geven en nemen oké? Of moeten er dingen veranderen om weer op de goede plek terecht te komen? Vind je het lastig om dit alleen te onderzoeken? Dan kun je daar hulp bij vragen. Bijvoorbeeld door naar een psycholoog te gaan die gespecialiseerd is in familieopstellingen.
  6. Kies een andere weg: Na deze stappen komt het keer op keer neer op het kiezen van een andere weg. De verleiding om te zondigen of in oude patronen te schieten is lang niet altijd meteen weg. Het heeft vaak jaren in kunnen slijten in je leven en het heeft tijd nodig om nieuwe gewoonten te ontwikkelen. Je moet hier dus alert op blijven en keer op keer een bewuste keus maken. Dat is niet altijd makkelijk. De pijn uit het verleden is ook niet altijd meteen weg. Je mag hier over rouwen en je pijn en verdriet iedere keer opnieuw bij Jezus brengen. Vaak is het verstandig om hierin begeleid te worden door een een volwassen christen die Jezus volgt, een pastoraal werker of christelijke coach. Iemand die jou een spiegel voor kan houden, verantwoordelijk kan houden voor je keuzes en met je kan bidden op de momenten dat het moeilijk is, 'zodat het goed zal gaan met de duizenden mensen die van jou afstammen.' (Vrij naar Exodus 20:6)

 

Gebruikte bronnen:

«