Is God egocentrisch?

Gepubliceerd op 18 mei 2025 om 08:00

'Hey Moniek, kun jij misschien wat licht werpen op een onderwerp waar ik de laatste tijd over nadenk? In de Bijbel lees ik dat God ons gemaakt heeft en dat ik God eer moet bewijzen. Ik merk dat me dat op sommige momenten tegenstaat. Dat klinkt alsof God ons alleen maar voor Zichzelf gemaakt heeft om Hem eer te bewijzen. Dat komt op mij een beetje egocentrisch over. Het is misschien een rare vraag en een vraag die ik zelfs bijna niet durf te stellen omdat ik God niet tekort wil doen, maar ik zit er echt mee.'

Ik vind het zó tof als mensen me dit soort vragen durven te stellen. Ik denk dat het goed is als je spannende vragen durft te stellen. Ze leven toch wel in je hart, waarom zou je ze dan niet in een vertrouwde omgeving uiten in de hoop dat iemand er wat gezond licht op kan laten schijnen? Dat is zoveel beter dan er zelf over te blijven malen. Vaak kom je er dan achter dat een vraag misschien helemaal niet zo raar is en dat anderen er ook over nadenken. Zoals in dit geval, want ook ik heb een periode gehad waarin ik over deze vraag nadacht. En tenslotte vind ik het echt leuk als ik mijn hersens en mijn gebeden moet laten kraken over een onderwerp.

Dus...here we go!

Schepping

Laten we maar eens beginnen bij het begin: God schiep de hemel en de aarde en alles wat daarop leefde en zag dat het 'zeer goed' was. Ook schept Hij de mens. Daarmee maakt Hij niet zomaar een soort mechanische wezentjes die leven naar hun instincten, maar Hij kiest voor iets dat veel complexer is. 'Laten we mensen maken die...heel erg op Ons lijken' lijkt Hij enthousiast uit te roepen in Genesis 1:26. Mensen met eigen ideeën, een eigen wil en zelfs zeggenschap over de aarde. In Genesis 1:31 kun je lezen dat God hiervan geniet.

Nadat God Adam heeft geschapen en ziet dat de mens alleen is, zegt Hij voor het eerst dat er iets 'niet goed' is (Genesis 2:18). God maakt dieren en vogels en brengt die naar Adam. Hij is nieuwsgierig hoe Adam deze dieren zal noemen. Maar na een tijdje ziet Hij dat Adam meer nodig heeft en dus laat Hij Adam in een diepe slaap vallen en vormt Eva uit één van zijn ribben. Dat had Hij niet hoeven doen. Hij had ook kunnen denken: 'Ik heb jou voor mezelf gemaakt. Je moet genoeg hebben aan Mij en aan het eren van Mij.' Maar dat doet Hij niet. Hij kiest ervoor om Adam een partner te geven. Dat is een daad waaruit veel liefde en mensenkennis spreekt.

Uit verschillende teksten kun je opmaken dat God rechtstreeks met Adam en Eva spreekt, zoals jij en ik met onze vrienden praten. Ik stel me zo voor dat ze al keuvelend met elkaar door de hof van Eden liepen en elkaar wezen op alle prachtige dingen in de schepping. Daarbij was God oprecht geïnteresseerd in de mensen. Dat zie je terug in het feit dat Hij benieuwd is welke namen Adam aan de dieren zal geven. Deze schepping en deze manier van omgaan met God is Gods blauwdruk voor hoe het leven bedoeld is.

Maar dan gaat het fout. We kennen allemaal het verhaal van de verboden vrucht waar Eva en Adam van aten en de gevolgen van die keus ondervinden we nog altijd. God had Adam en Eva hiervoor gewaarschuwd. Ze zullen de gevolgen van hun beslissing moeten dragen. En toch...zelfs dan zie je Gods zorg voor de mensen. Hij maakt kleren voor Adam en Eva en trekt hen die zelfs aan (Genesis 3:21). Daarna stuurt Hij Adam en Eva weg uit de tuin, om te voorkomen dat ze ook nog de vruchten van de levensboom zouden plukken en daardoor eeuwig zouden leven.

Vanaf dat moment zouden mensen dus op een dag sterven. Dat klinkt ons in de oren als een straf. Maar de verschillende Bijbelcommentaren die ik hierover heb gelezen wijzen erop dat het in werkelijkheid een daad van genade en liefde was. Hierdoor zou het zware leven van Adam en Eva (en alle mensen die na hen kwamen), de mogelijkheid om tegen God in te gaan en andere mensen pijn te doen een limiet kennen. 

Dit hele verhaal spreekt voor mij van een enorme liefde en mensgerichtheid van God voor ons. Zelfs al kost het Hem alles! Want Hij wist al voor Hij de mens schiep waar deze toe in staat zou zijn en wat het Hem dan zou kosten. Het zou ervoor zorgen dat Hij, als heilig en groot God, de hemel zou moeten verlaten en naar de aarde moeten komen. Hij zou in de vorm van een klompje cellen in de baarmoeder van Maria moeten uit moeten groeien tot een Mens (namelijk Jezus). Hij zou daar niet alleen alles van Zichzelf moeten geven tijdens Zijn leven, omdat Hij voortdurend omringd werd door mensen die antwoorden van Hem wilden, iets van Hem nodig hadden of Hem in de val wilden lokken, maar was zelfs bereid voor ons te sterven.

Dat zegt alles over Zijn liefde voor ons! God is vanuit Zijn liefde voor ons gericht op een relatie met ons en wil het allerbeste voor ons. Zelfs als Hem dat alles kost. Dat is het ultieme bewijs dat God niet op Zichzelf gericht is, maar op ons.

En er is meer...

We dienen altijd iets of iemand

Als mensen zitten we zo in elkaar dat we altijd iets of iemand dienen, bewonderen of aanbidden. Dat kan van alles zijn. Een politiek leider, je favoriete voetbalclub, de nieuwste rage op spiritueel vlak, dingen die 'goed voelen', je carrière, je gezin, je gezondheid, je geluk, je eigen ego... Vaak zijn we bereid om heel veel tot alles op te offeren voor datgene wat we dienen of aanbidden. 

God roept ons in de Bijbel op om in plaats daarvan Hem te eren en van Hem te houden, Hem te dienen en te aanbidden. Daar zijn talloze teksten over te vinden, maar ik denk dat één van de belangrijkste Bijbelteksten hierover te vinden is in Deuteronomium 6: 4-5: 'Luister, Israël, de Heer is onze God. De Heer is Eén. Houd van Hem met je hele hart, je hele ziel en alles wat je hebt.' 

God zegt dit tegen Zijn volk door middel van een toespraak van Mozes op een belangrijk moment in de geschiedenis van Israël. Nadat Hij Israël bevrijd heeft uit Egypte en het volk een tijd heeft rondgezworven in de woestijn, staat het volk op het punt om het beloofde land in te gaan. Mozes draagt vlak voor zijn dood zijn leiderschap met een lange toespraak over aan Jozua. In die toespraak vertelt Mozes over de geschiedenis van het volk, wat God allemaal voor het volk gedaan heeft, hoe het volk gefaald heeft en wat het volk nodig heeft om in de toekomst een goed leven te leiden. Als het volk volgens die wetten zal leven 'zal het goed met jullie gaan. Dan zullen jullie een heel groot volk worden in een prachtig en vruchtbaar land' (Deuteronomium 6:3). Na die belofte roept God het volk op om van Hem te houden met hun hele hart, ziel en alles wat ze hebben.

Waarom? Omdat God weet hoe we in elkaar steken. Hij heeft het beste met ons voor, maar op het moment dat we andere dingen of personen dan Hem gaan eren, gaat het fout. Omdat we dan gefocust raken op onszelf. Op wat wij willen en wat wij denken dat goed is. Terwijl we slechts een miniscuul deel van het grote plaatje kunnen overzien. Of we raken gefocust op andere door God gemaakte mensen of dingen, die in wezen goed kunnen zijn, maar ons nooit de liefde en voldoening kunnen geven die God ons geeft. Omdat ze slechts een klein deel laten zien van Wie God is. En omdat ze, zodra ze de plek van God in gaan nemen, nogal de neiging hebben uit te groeien tot iets lelijks omdat wij ze een grotere plek geven in ons leven dan hen toekomt.

Zolang we ons op God richten, leiden we een goed, zinvol en zegenend leven. Zijn we gericht op God en de ander, in plaats van op onszelf. Gerichtheid op onszelf en ons eigen belang kan niet anders dan verkeerd aflopen, omdat we deel uitmaken van een groter geheel. De wereld draait niet om me, myself and I. De wereld draait om liefde en relatie en het leiden van een zinvol leven. Wanneer we ons richten op God, verleggen we als het goed is onze focus van onszelf en onze eigenbelangen naar datgene wat God belangrijk vindt: 'alles wat waar, eerlijk, heilig, vriendelijk, mooi en goed is' (Filippenzen 4:8). 

Is God egocentrisch?

Terug naar de vraag waar ik deze blog mee begon: is het niet egocentrisch van God dat Hij van Zijn schepsels verlangt dat we Hem eren en aanbidden?

Zoals je hebt kunnen lezen staan alleen al de schepping en Gods reactie na de zondeval bol van Gods liefde voor ons. Ook al wist Hij wat die liefde Hem zou kosten. Alleen al het schrijven van deze blog heeft er voor gezorgd dat ik opnieuw diep onder de indruk raak van Gods liefde voor ons mensen. En wat doe je als je diep onder de indruk raakt of je heel erg geliefd voelt? Dan geef je die liefde terug. Dan wil je niets liever dan iemand bedanken voor zijn liefde. Dat voelt niet als een plicht of een moeten of als een onvrijwillige keus. Als jij van je geliefde iets heel duurs krijgt wat je heel graag wilt, dan spring je hem of haar in de armen en bedelf je die persoon onder de knuffels en de 'dankjewels'. En dan ga je vaak zelfs in de dagen daarna nadenken of er iets is wat je terug zou kunnen doen. Niet omdat het moet, maar gewoon omdat je zo blij en dankbaar bent. En als iemand zelfs zijn of haar leven voor je geeft, zul je de rest van je leven in dankbaarheid leven en proberen je leven zo te leiden dat het die redding waard was. Toch? 

En daarbij: we zullen altijd iets of iemand aanbidden of dienen. En we hebben daarin zelf de keus wie of wat we aanbidden. We zijn geen marionetten. Het probleem is: alles wat we op deze wereld aanbidden is uiteindelijk op zichzelf gericht. Een politiek leider wil macht. Een voetbalclub wil kampioen worden en daarmee veel geld verdienen. Een nieuwe spirituele rage brengt vaak vooral veel geld in het laatje bij influencers. Je kinderen zijn lief, maar zullen vaak ook alles doen om hun eigen zin te krijgen. Carrière draait maar al te vaak om invloed, macht, geld, gezien worden. En ga zo maar door. 

God is niet op Zichzelf gericht. Ik denk zelfs dat God zo barstensvol liefde zat, dat Hij niets liever wilde dan dat delen. Dat Hij daarom de wereld en ons mensen schiep. De hele Bijbel staat van de schepping tot Openbaringen vol met verhalen over hoezeer God gericht is op wat het beste voor ons. En als je dan toch iets eert of ergens je leven aan toewijdt, is het dan niet prachtig om juist een God te mogen dienen Die niet op Zichzelf gericht is, maar de wereld zó lief had, dat Hij Zijn enige Zoon gegeven heeft om te sterven voor ons (Johannes 3:16)?

Ik besef dat dat niet altijd makkelijk is. Dat er omstandigheden zijn waarin je God niet ervaart en totaal niet de behoefte hebt om God te eren voor de ellende waar je nu in zit. Dat hoeft ook niet. Je hoeft Hem niet te eren voor die ellende. Maar ook dan kun je Hem wel danken dat Hij, ondanks alles, wel bij je is. En met die dank eer je Hem ook.

Je hebt de keus. Je hoeft God niet te eren. Maar als je ervoor kiest om dat wel te doen is mijn ervaring dat er zo'n prachtig liefdesspel ontstaat tussen God en jou. 'Als jullie denken dat het verkeerd is om de Heer te dienen, kies dan vandaag wie jullie wél willen dienen'. Je eigenbelang, een politiek leider, de economie, de nieuwste influencers. 'Maar ik en mijn familie zullen de Heer dienen.' (vrij naar Jozua 24:15) Ik geloof dat dat uiteindelijk tot eer van God, een betere wereld en de beste versie van onszelf leidt. 

 

Gebruikte bronnen:

«