Het is misschien wel de meest gestelde vraag rondom het christelijke geloof: als God goed is, waarom is er dan zoveel ellende in de wereld? In mijn leven? Waarom lost God dat niet op? Waarom overkomen mij niet alleen nog maar goede dingen zodra ik heb besloten om Jezus te volgen?
Ook de Bijbel zelf stelt deze vraag. Denk aan het Bijbelboek Job, Psalm 13 of Psalm 22, die spreken over pijn en lijden en de vraag waar God is in dit alles.
Een antwoord geven op deze vraag is niet makkelijk. Ook omdat onder deze vraag vaak verdriet, boosheid of onbegrip zit bij degene die hem stelt. Maar ik wil toch een poging doen.
Waarom is God Goed?
Om de vraag van deze blog goed te kunnen beantwoorden, moeten we eerst uitzoeken waarom God goed is. Als we kijken naar de vele Griekse mythen waarin goden vaak doen waar ze zin in hebben en ook behoorlijk rancuneus kunnen zijn, is het niet vanzelfsprekend dat God goed is.
Als christen ga ik bij het beantwoorden van deze vraag uit van wat de Bijbel zegt. In die Bijbel staan talloze voorbeelden en verzen die aangeven dat God goed is. Dat begint al bij het eerste Bijbelboek Genesis, waarbij God een prachtige hemel en aarde schept en uiteindelijk de mens. God gaat vol liefde en genegenheid met die mens om. Ik schreef eerder al een blog over dit gedeelte. En de Bijbel eindigt bij het Bijbelboek Openbaring, waarin na een heleboel ellende duidelijk wordt dat er een dag komt waarop God ons zal troosten en alles weer zal herstellen zoals Hij het oorspronkelijk bedoeld heeft. Van begin tot eind ademt de Bijbel Gods liefde en goedheid uit, beschrijft Zijn zoektocht naar ons, naar herstel, naar het goede voor de wereld en de mens.
Er zijn ook vele Bijbelverzen te vinden over het feit dat God goed is. Bijvoorbeeld Exodus 34:6-7a waar staat: 'De Heer liep langs hem heen en riep: "Ik ben de Heer! Ik ben vriendelijk en geduldig, liefdevol, vol medelijden en vol waarheid. Ik ben vriendelijk en goed voor duizenden mensen en vergeef hen hun slechtheid en ongehoorzaamheid'. Psalm 100:5, waar staat: 'Want de Heer is goed. Zijn liefde duurt voor eeuwig. Zijn trouw houdt nooit op.' Of 1 Johannes 4:8 waar staat: 'God is liefde.'
Maar de ultieme goedheid en liefde van God voor ons en voor de wereld blijkt uit het feit dat Hij Zijn Zoon naar de aarde stuurde om voor ons te sterven aan het kruis en weer op te staan. Hij houdt zoveel van ons dat Hij Zijn eigen Zoon ervoor opgeeft en enorm laat lijden. Dit lees je ook terug in het voor christenen zeer bekende Bijbelvers Johannes 3:16 waar staat: 'Want God houdt zoveel van de mensen, dat Hij Zijn enige Zoon aan hen heeft gegeven. Iedereen die in Hem gelooft, zal niet verloren gaan, maar zal het eeuwige leven hebben.'
Waarom dan die ellende?
Nu we weten dat God goed is, kunnen we verder met de rest van de vraag. Want als God goed is, waarom overkomt goede mensen, ook christenen, dan zoveel ellende?
Het belangrijkste antwoord dat het christendom op deze vraag geeft, is de zondeval. God is goed, maar de mens koos er al in het 3e hoofdstuk van de Bijbel voor om tegen God in te gaan. En daarmee kwam de ellende in de wereld. Dat heeft gevolgen voor zowel de mensen als voor de wereld zelf.
Gevolgen voor de mensen
God heeft geen marionetten van ons gemaakt. We hebben de keus in wat we doen. Kiezen we voor goed of fout? Gaan we voor iets wat we fijn vinden voor de korte termijn of voor de lange termijn? Houden we het belang van de mensen om ons heen voor ogen of gaan we alleen voor ons eigen belang? Kiezen we voor God en datgene wat Hij goed noemt, of kiezen we tegen Hem?
God laat ons vrij om die keuzes te maken. Als Hij dat niet zou doen, zouden we ook niet vrij zijn om lief te hebben. Dan zou liefde een opgelegde verplichting zijn, waardoor het automatisch al geen liefde meer is. Maar als mens zijn we nogal geneigd de verkeerde keuzes te maken, gericht op onszelf en op datgene wat we aanbidden. Dat zijn maar al te vaak dingen als macht, geld, status, carrière, spullen, ons eigen ik en wat ik fijn vind. Terwijl God ons oproept om juist van onszelf en ons eigen belang weg te kijken en in plaats daarvan Hem te aanbidden en de mensen om ons heen te dienen.
En daar gaat het enorm mis. Heel veel ellende op deze wereld wordt veroorzaakt door de mens zelf. In het klein, als je partner even niet doet wat jij graag wilt en jij tegen hem gaat snauwen. En in het groot, als de grote industrieën van deze wereld alleen maar gaan voor het grote geld en daarbij een ravage aanrichten in mensenlevens (door uitbuiting of het blijven gebruiken van middelen waarvan we allang weten dat die niet goed zijn voor de mensheid) én in het milieu (denk aan ontbossing of de enorme milieuvervuiling die oliebedrijven veroorzaken).
Gevolgen voor de wereld
Maar daarmee zijn de nodige natuurrampen in de wereld nog niet verklaard. Waarom zijn er aardbevingen, tsunami's en meer van dat soort ellende waar geen mens wat aan lijkt te kunnen doen? Omdat met de zondeval ook de wereld zelf aangetast werd. Ook dit lezen we terug in de Bijbel. In Romeinen 8:22 staat in de Herziene Statenverstaling: 'Want wij weten dat heel de schepping gezamenlijk zucht en gezamenlijk in barensnood verkeert tot nu toe.'
De Bijbel vergelijkt de staat van de huidige wereld met een vrouw die moet bevallen. Iedere vrouw die ooit kinderen gebaard heeft weet hoe pijnlijk en moeizaam de weg naar de geboorte is. In die fase bevindt de wereld zich ook. Zij lijdt, ze heeft pijn.
God is God
Een derde reden die vaak gegeven wordt voor het feit dat wij het lijden in deze wereld niet begrijpen, is dat God nou eenmaal God is. Wij zullen God nooit volledig kunnen begrijpen. Gelukkig maar, want als wij God zouden kunnen begrijpen zou God niet langer de grote, almachtige God zijn die Hij is, maar gereduceerd worden tot menselijk denkvermogen.
God kan zo Zijn redenen hebben waarom Hij lijden toestaat. Denk aan een kind wat moet leren fietsen. De meeste kinderen vinden dat traject helemaal niets. Ze willen dat papa erbij blijft. Ze willen niet vallen. Ze vinden het spannend. Toch zal iedere ouder die zijn kind leert fietsen steeds meer afstand nemen van het kind, accepteren dat het kind soms valt en pijn zal hebben, doorstaan dat het kind bang is. Omdat die ouder het grotere doel voor ogen heeft, namelijk dat het kind leert fietsen.
Met dit argument moet wel heel voorzichtig omgegaan worden in gesprekken met mensen die lijden. Wanneer iemand pijn heeft wordt het argument dat God het grotere plaatje ziet en degene die pijn lijdt niet soms maar al te makkelijk gebruikt. Daarmee loop je het risico dat je alleen nog maar meer pijn veroorzaakt bij degene die lijdt. Mensen die lijden hebben vaak vooral een luisterend oor nodig en geen verklaringen.
God is aanwezig in het lijden
Maar dwars door al het lijden in deze wereld wil God aanwezig zijn. Dat blijkt heel duidelijk uit het feit dat Jezus Zelf naar deze aarde kwam om voor ons te sterven. Hij werd verraden, lastig gevallen, leed pijn, had geen plek om te slapen, werd gemarteld en uiteindelijk gekruisigd. God zelf weet wat lijden is en wil in het lijden naast ons staan, bij ons zijn, ons troosten.
God heeft een zeer warm hart voor de mensen die lijden in deze wereld. Hij roept in de Bijbel voortdurend op om te zorgen voor mensen die lijden, onrechtvaardig behandeld worden, gevangen zitten, honger hebben, geen kleding hebben. Voor weduwen, wezen en vluchtelingen. God vraagt van ons om Zijn handen en voeten te zijn voor de lijdende mensen om ons heen.
God zegt in Johannes 14:26 dat Hij de Heilige Geest heeft gestuurd om ons te troosten. En er zijn vele, vele verhalen van christenen die dat, dwars door al hun lijden en verdriet, kunnen bevestigen. Dat ze zich getroost voelden. Dat God tot hen sprak. Dat precies op het juiste moment iemand iets tegen hen zei waar ze weer nieuwe moed door kregen.
Geloven=vertrouwen
Er is veel lijden in de wereld. Wellicht ook in jouw leven. De aanleiding voor het schrijven van deze blog is het feit dat ik zelf ook weer even flink worstel met het lijden in mijn eigen leven.
Mijn ervaring is dat God lijden op een bijzondere manier kan gebruiken. Ik kan je daar veel bijzondere verhalen over vertellen. Maar ook dat er veel lijden is waar ik totaal de zin niet van inzie en waarvan ik het moeilijk vind om God daarin te ervaren. Dan ben ik boos en verdrietig en worstel ik voor mijn gevoel, net als Jakob in Genesis 32:24, met God. Dat mag ook. Op sommige vragen in het leven krijg je geen antwoord. Sommige situaties in het leven zijn en blijven gewoon moeilijk en verdrietig.
En toch... En toch geloof ik dat God er ook bij is als ik dat niet ervaar. Als ik het leven even ongelooflijk oneerlijk vind. Als ik de weg die God gaat met mijn leven even helemaal niet meer kan volgen. Omdat ik God door de jaren heen heb leren kennen als Iemand Die te vertrouwen is. Dwars door alles heen. Omdat Hij goed is. Omdat Hij liefde is. Omdat Hij van ons houdt.
Het leven is niet eerlijk. En kan soms ongelooflijk moeilijk zijn. God is niet verantwoordelijk voor het lijden op deze wereld. Maar Hij weet wel wat lijden is en wil zo graag dat we Hem betrekken bij dat lijden. Zodat Hij ons kan troosten. Zodat onze wanhoop kan veranderen in hoop. En ook zodat we Zijn handen en voeten kunnen zijn richting andere mensen die lijden.
Kom ik uiteindelijk weer terug bij die vergelijking van de aarde met een vrouw die aan het bevallen is. De aarde blijft niet steken in die bevalling. De Bijbel eindigt met een prachtige belofte voor de aarde, voor de mensheid, voor jou en voor mij. In het laatste Bijbelboek ziet de schrijver Johannes uiteindelijk een nieuwe hemel en een nieuwe aarde, waar God bij de mensen zal wonen. In Openbaring 21 vers 4 en 5 lezen we vervolgens: 'Hij (dat is God) zal alle tranen van hun ogen afvegen. En de dood zal er niet meer zijn. Niemand zal nog verdrietig zijn, treuren of pijn hebben. Want de eerste dingen zijn voorbij." En Hij die op de troon zit, zei: "Ik maak alles nieuw!"'
Dat is de belofte die we hebben. Op een dag zal alle verdriet en ellende voorbij zijn. God zelf zal Zijn schepping herstellen, al onze tranen drogen en bij ons komen wonen. Daar mag je op vertrouwen, dwars door al het lijden heen.
Boekentips
Mocht je meer over dit onderwerp willen lezen, dan zijn er vele schrijvers die dit onderwerp veel beter hebben kunnen verwoorden dan ik. Ik geef je een paar tips:
- Tim Keller - Aan Gods hand door pijn en lijden
- Pete Greig - Als God zwijgt
- Tish Warren - Bidden in de nacht
- Randy Alcorn - Een goede God in kwade dagen
- C. S. Lewis - Het probleem van het lijden
- Ann Voskamp - Duizendmaal dank
Gebruikte bronnen:
- Bijbel via Bible.com, alle gebruikte teksten komen uit de BasisBijbel vertaling, tenzij anders aangegeven.
- Biblehub.com: Commentaren bij Romeinen 8:20-22