Het is moeilijk om iemand te zien lijden om het verlies van een geliefde, het verlies van gezondheid of een baan of om een onvervulde kinderwens. Vaak heb je als omstander het gevoel met lege handen te staan en ben je bang om het verkeerde te zeggen of te doen. Iemand die rouwt is niet altijd even makkelijk te peilen en vaak is ook niet duidelijk wat iemand nou wél en wat iemand nou niet nodig heeft als hij in de rouw is. Hoe ondersteun je iemand die rouwt nou op de beste manier? En wat moet je vooral niet doen?

'Heb je het allemaal een beetje kunnen verwerken?' Het is een vraag die regelmatig gesteld wordt aan mensen die te maken hebben gehad met een groot verlies. Maar ook een vraag die veel weerstand oproept. Want wanneer je zegt dat je iets 'verwerkt' hebt, lijk je daarmee te zeggen dat het voorbij is. Dat je er geen verdriet meer over hebt. Dat je het allemaal (nog zo'n mooie rouwterm) 'een plekje hebt gegeven' en nu weer doorgaat met je leven alsof er niets veranderd is. Rouwtherapeuten spreken dan ook liever over 'verweven' in plaats van 'verwerken'. Maar wat bedoelen ze daarmee en wanneer ga je op een goede manier met je rouw om?

Wanneer je rouwt om het verlies van een kind, een ouder of een vriendin, kan dit ook een grote druk leggen op je relatie. Je hoort wel eens dat veel ouders gaan scheiden na het verlies van een kind. Maar klopt dat? Hoe komt het dat er zoveel druk op je relatie komt te staan na een groot verlies? Wat moet je doen bij ongelijke rouw? En hoe kun je elkaar blijven vinden als je allebei rouwt?

Wanneer we het hebben over 'rouwen' denken we al snel aan het overlijden van een geliefde. Dat is een zichtbare en tastbare vorm van rouw. Je hield van iemand en die iemand is er nu niet meer. Vaak is bij de mensen om je heen bekend wat er gebeurd is, wat het makkelijker maakt om steun, hulp en troost te krijgen van je omgeving.

Veerkracht is een begrip dat een belangrijke rol speelt bij rouw. Maar wat is veerkracht? Waarom is het belangrijk? En kun je je veerkracht vergroten?

'Hoe gaat het?' vroeg ik. 'Het gaat', zei haar mond, maar alles in haar houding schreeuwde dat het helemaal niet ging. De zelfdoding van haar broer had hun hele gezin verbijsterd achtergelaten. Er waren geen signalen geweest, geen teken dat hij het moeilijk had en ook geen afscheidsbrief. En zij bleven achter, verbijsterd en met zoveel vragen waar ze nooit een antwoord op zouden krijgen.

Hoe je bent opgegroeid als kind heeft veel invloed op hoe je rouwt als volwassene. Dat heeft alles te maken met hoe je je hebt leren hechten aan de mensen om je heen.

In de psychologie ging men er lang vanuit dat rouwen bestond uit fases waar je doorheen moet als rouwende. Deze aanname is gebaseerd op het werk van Elizabeth Kübler-Ross. Haar werk richtte zich vooral op stervensbegeleiding, maar de fases die zij beschreef zijn ook bij andere vormen van rouw te herkennen.

'Ik begrijp het gewoon niet' zegt ze, 'ik wil er over praten en ik wil er voor hem zijn, maar hij zwijgt en trekt zich terug in de garage om te klussen. Ondertussen regelt hij wel alle dingen die geregeld moeten worden nu zijn moeder is overleden, maar voor zover ik weet bespreekt hij alleen maar de zakelijke kant ervan met zijn broers en zussen en praat hij ook niet met hen over wat het emotioneel met hem doet. Dat kan toch niet goed zijn?' Ik begrijp haar vraag. Ze is een prater en verwerkt de dingen die moeilijk zijn door te delen. Maar dat dat haar helpt, wil nog niet automatisch zeggen dat dat voor haar man ook zo is.

Rouw kent in mijn leven vele vormen en gezichten. Toen ik 8 was werd ontdekt dat ik een zeer ernstige progressieve aandoening had, waarmee ik waarschijnlijk niet volwassen zou worden. Toen ik 14 was overleed totaal onverwachts mijn 8-jarige broertje. Vanaf mijn vijftiende rouwde ik om het feit dat ik vanwege mijn gezondheid waarschijnlijk nooit zou trouwen, terwijl ik om mij heen de eerste stelletjes zag ontstaan en daar zelf ook zo naar verlangde. Gelukkig heb ik daar niet lang om hoeven rouwen, maar eenmaal getrouwd kwam de rouw rondom ongewenste kinderloosheid in mijn leven. En toen ik afstudeerde kwam daar de rouw bij dat ik iedereen trots aan het werk zag gaan, terwijl ik daar te ziek voor was en wist dat ik nooit een normale baan of zelfs een normaal leven zou kunnen hebben.