Wanneer het nieuws je bang maakt

Gepubliceerd op 1 juni 2025 om 08:00

We leven in interessante tijden. Er is oorlog op ons eigen continent. Amerika blijkt niet langer de betrouwbare partner die het jaren is geweest. We worden overspoeld met verdrietige en bangmakende berichten over immigratie, rampen, sociale media, toenemende polarisatie, een toename van het aantal psychische klachten, de huizenmarkt, het klimaat en zoveel meer. 

Hoe blijf je staande in een wereld die ons steeds minder gunstig gezind lijkt en waarin het nieuws je soms bang kan maken?

Van alle tijden

Hoewel er veel aan de hand is in de wereld, is dat niet nieuw. Natuurrampen, oorlogen, machthebbers die vooral gaan voor eigenbelang, pandemieën; het is iets van alle tijden. Dat klinkt niet direct als een geruststelling...en toch ook wel. Want als de geschiedenis én het feit dat wij er zijn ons iets leert, is het dat de mensheid altijd een manier heeft gevonden om om te gaan met de moeilijke dingen in de wereld. Ja, dat heeft verdriet en trauma opgeleverd. Maar ook prachtige verhalen van heldenmoed, trouw en zorg voor elkaar. Als de generaties voor ons dat konden, dan kunnen wij dat ook.

Nieuws omdat het nieuws is

Daarbij komt de vraag of onze wereld nou wel echt zo substantieel veranderd is en bedreigender is geworden. Er is veel ellende in het nieuws, maar nieuws heet nou eenmaal 'nieuws' omdat het vertelt over nieuwe en vaak bedreigende dingen die gebeurd zijn. Je hoort zelden iets in het nieuws dat goed gaat en als het wel in het nieuws is, raakt het al snel ondergesneeuwd in een lawine aan ellendige nieuwsberichten. Dat wij al 80 jaar in vrede en vrijheid leven is geen nieuws omdat we het gewend zijn, maar als we kijken naar de wereldgeschiedenis is het zeker niet normaal. Dat de criminaliteitscijfers aanzienlijk lager zijn dan 10 jaar geleden (laatst bekende cijfers dateren uit 2023), daar hoor je niemand over. Dat er geen forse toename is van polarisatie hoor je ook niet in het nieuws (zie bronnen voor meer informatie). Dat er gemeenten zijn die blij zijn met het asielzoekerscentrum binnen hun grenzen? Dat haalt regelmatig het nieuws, maar herinner jij het je nog of herinner je je vooral alle negatieve berichten die veel meer aandacht kregen?

Er gaat dus ook heel veel goed, maar omdat dat geen of weinig nieuwswaarde heeft krijgen we dat minder mee.

Hersenen

Ook reageren onze hersenen heftiger op dingen die niet goed gaan dan op dingen die wel goed gaan. Omdat ze denken actie te moeten ondernemen op de dingen die niet goed gaan, terwijl ze dingen die wel goed gaan met rust kunnen laten. Jouw hersenen laten alarmbellen rinkelen in de hoop dat je iets aan de situatie kunt doen. En vroeger was dat helemaal geen probleem. Toen beperkte de leefwereld zich meestal tot jouw dorp, buurt of familie. Verloor Gerrit zijn vrouw? Dan kookte je als buurt een potje extra en hield je Gerrit als gemeenschap een beetje in de gaten. Stond er een huis in de stad in brand? Dan greep je snel zoveel mogelijk emmers en ging je helpen blussen. Je kon iets doen aan de problemen om je heen en dat hielp ook in het weer tot rust brengen van je koppie.

Het probleem is: door sociale media en het bliksemsnelle nieuws is onze kijk op de wereld zó groot geworden, dat we aan het gros van de situaties die zorgen voor alarmbellen in ons hoofd vrijwel niets kunnen doen. Maar die alarmbellen gaan wel af en worden steeds luider. Waardoor jij last kunt krijgen van angstgevoelens of frustraties waar je geen kant mee op kunt.

Wat kan ik eraan doen?

Leuk, zo'n theoretisch verhaal, maar jij zit nog steeds met die onrustige gevoelens of frustraties naar aanleiding van het nieuws. Daarnaast heeft het nieuws soms ook wel degelijk directe invloed op ons eigen dagelijks leven. Denk bijvoorbeeld aan de stijgende energieprijzen door de oorlog in Oekraïne. Of wanneer we dierbaren hebben in conflictgebieden. Hoe kun je omgaan met die onrustige gevoelens of de zorgen die je hebt door alles wat er gebeurt? Een aantal tips, waarbij zoals altijd geldt: omdat iedereen anders is, zal niet iedere tip even goed werken voor jou. Pik er uit waar jij wat mee kunt en leg de rest lekker naast je neer. 

  • Bedenk wat goed gaat: Ga op zoek naar de dingen die wél goed gaan. Sociale media staan gelukkig ook boordevol goed nieuws. Tik 'good news' in op de zoekbalk van je sociale media en je vindt een enorm aanbod van berichten die een glimlach op je gezicht toveren. Dagblad Trouw heeft De Meezitter, een wekelijkse nieuwsbrief met goed nieuws. En in het klein kun je in je eigen omgeving ongetwijfeld ook het nodige goede nieuws bedenken. De relatieproblemen van je vriendin die zijn opgelost. Je zoon die eindelijk een huis heeft gevonden. Goede uitslagen van het ziekenhuis.
  • Contact: Zit het nieuws je hoog? Of maak je je grote zorgen? Praat er dan over met mensen die je dierbaar zijn. Maar ga ook contacten aan met mensen die gewoonlijk buiten je sociale kring vallen. Spreek eens die moeder aan die tijdens de zwemles altijd wat achteraf staat. Probeer een glimlach te ontlokken aan die altijd nors kijkende buurman. Vraag zonder oordeel aan die collega die totaal tegengesteld stemt aan jouw politieke voorkeur waarom hij stemt wat hij stemt. Het kan zo verruimend en geruststellend werken als we contacten leggen met mensen buiten onze eigen bubbel. 
  • Is het een bedreiging voor onszelf?: Meestal zijn alle bedreigingen die we horen in het nieuws voor onszelf geen bedreiging. Of in elk geval niet op dit moment. Probeer je te focussen op je eigen directe omgeving, in plaats van al het grote wat je niet kunt bevatten. De geschiedenis leert dat veel heftige dingen in het nieuws niet tot nauwelijks directe negatieve consequenties hebben voor ons.
  • Wie zegt dat?: Het helpt ook om te kijken hoe iets gebracht wordt in het nieuws: gaat het om een mening of om feiten? Veel mensen roepen maar wat, zonder veel verstand van zaken. Praatprogramma's hebben bijvoorbeeld regelmatig gasten die graag hun mening geven, zonder dat ze ergens veel verstand van hebben. Bovendien nodigen praatprogramma's graag mensen met een extreme mening uit omdat dat kijkcijfers oplevert. Terwijl de waarheid vaak veel genuanceerder is. Heeft iemand écht verstand van zaken? Of heeft iemand zichzelf tot deskundige uitgeroepen?
  • Doe wat je kunt: Ga bij jezelf na of er iets is wat jij aan de situatie kunt doen. En zo ja, of dat dan ook bij jouw verantwoordelijkheden hoort. In je eigen sociale kring of wanneer het nieuws dierbaren treft kun je vaak meer dan in het grotere geheel. In het grote nieuws van alledag zijn er meestal maar 3 dingen die je kunt doen: 1. De jouw gegeven invloed uitoefenen door te stemmen of door je aan te sluiten bij een belangenvereniging, 2. Doneren aan een goed doel wat werkzaam is op een gebied waar jij je zorgen over maakt, 3. Bidden.
  • Terug naar je eigen hoekje: Jij mag teruggaan naar je eigen kleine wereldje waarin jij geplaatst bent. Je dorp, je buurt, je kerk, je familie. Dat is een omgeving die jou direct treft, maar waar jij ook direct invloed op uit kunt oefenen. Door een helpende hand, een luisterend oor of een stiekeme envelop-met-inhoud door de brievenbus. Jij bent niet voor niets op die plek geplaatst. Vaak heb je aan je eigen hoekje al je handen vol. En meer hoeft ook niet.
  • Zelfzorg: Merk je dat je erg veel last hebt van onrustige of angstgevoelens? Zorg dan goed voor jezelf. Doe dingen waar je van geniet. Beweeg voldoende. Eet gezond. Ga op tijd naar bed. Praat van je af.
  • Nieuwsdieet: Het kan ook goed zijn om op nieuwsdieet te gaan. Je hoeft je niet van alle nieuws af te sluiten, al zie ik ook dat sommige mensen daar voor kiezen. Maar kies in elk geval zorgvuldig welk nieuws je op welk moment volgt. Zelf volg ik bijvoorbeeld alleen nog geschreven nieuws. Ik lees een krant en diverse nieuwspagina's. Zo af en toe luister ik naar de radio. En ik vermijd alle nieuws na zes uur 's avonds. Dan ben ik moe en vormt het nieuws een bron van piekergedachten. Ik merk dat beelden te hard bij mij binnenkomen, dus ik vermijd het journaal of ander gefilmd materiaal.
  • Bidden: Tenslotte geloof ik als christen dat we ook met gebed alle ellende in de wereld te lijf kunnen gaan. Vind je de situatie in de wereld moeilijk en maakt die je bang of onrustig? Bid er dan voor! Bid voor de leiders in deze wereld en in ons land, of je er nou wel of niet achter staat. Bid voor mensen in oorlog, honger, armoede, huizennood. Bid voor het klimaat. Bid voor de harten van mensen op deze wereld, dat ze op elkaar en op de liefde gericht mogen zijn en niet op zichzelf en op de haat. 
  • Ooit komt er een dag...: Als christen geloof ik ook dat er een dag komt waarop Jezus terug zal komen en alles weer nieuw zal maken. Dan zal er geen rouw, pijn, verdriet of onrechtvaardigheid meer zijn. Dan zal er ook recht gesproken worden over alles wat hier op aarde gebeurd is en iedere persoon die daar een rol in heeft gespeeld. Voor mij is dat een enorme hoop en houvast op de dagen dat ik veel last heb van het nieuws. 

 

Gebruikte bronnen:

«