In iedere tijd en binnen iedere cultuur gaat een overlijden gepaard met heel veel rituelen. In deze blog wil ik dieper ingaan op wat rituelen precies zijn, waarom ze belangrijk zijn en waarom ze jou kunnen helpen bij je rouw. Daarnaast help ik je om ook nieuwe rituelen te bedenken die bij jou en eventueel je gezin kunnen passen en je zo kunnen helpen bij een afscheid.
Wat zijn rituelen?
Rituelen zijn gebruiken rondom een bepaalde gebeurtenis die je helpen om betekenis te geven aan die gebeurtenis. Rituelen rondom een overlijden zijn erg afhankelijk van de cultuur waarin je leeft. In Nederland is het gebruikelijk dat iemand, als dat mogelijk is, eerst een aantal dagen opgebaard wordt. Dat geeft mensen de mogelijkheid om nog afscheid te nemen van iemand, ook al is die persoon al overleden. Maar ook dingen als een uitvaartdienst, een begrafenis of crematie en het koffie-met-cake moment na een uitvaart zijn rituelen.
Waarom zijn rituelen belangrijk?
Rituelen zijn heel belangrijk omdat ze een belangrijke overgang of een belangrijke gebeurtenis tastbaar of zichtbaar maken. We hebben rituelen voor heel veel verschillende momenten in ons leven, zoals een geboorte, huwelijk en sterven. Maar ook feestdagen of vaste gewoontes van je gezin kun je als een ritueel zien. Ze helpen ons iets te herdenken wat belangrijk voor ons is. Ze helpen ons ook om iets af te sluiten en een nieuw begin te maken en dat is zeker bij het overlijden van een dierbare heel belangrijk voor het vormgeven van jouw rouw. Als je een overlijden niet af kunt sluiten door bijvoorbeeld een vermissing, heeft dat vaak heftige emotionele consequenties. Maar ook als je bij een overlijden zelf niet bewust afscheid neemt van iemand omdat je dat niet wilt of kunt, kan dat behoorlijke consequenties hebben. Welke rituelen je hebt is afhankelijk van het land, de cultuur, het geloof en soms zelfs het gezin waar je in opgroeit.
Rituelen geven handen en voeten aan speciale momenten in ons leven. Door iets zichtbaar of tastbaar te maken, richten we ons bewust op datgene wat we belangrijk vinden. Dat kan in hele kleine dingen zitten, zoals het ritueel dat je je kind altijd een verhaaltje voor het slapen voorleest. Daarmee richt je je aandacht bewust op iets wat voor jou belangrijk is, namelijk jouw kind en de tijd die je met je kind doorbrengt. Voor jouw kind (maar ook voor jezelf) kan zo'n ritueel houvast bieden. Een dag kan heel hectisch zijn geweest, maar iedere avond is daar dat momentje voor het kind waarin papa of mama even echt tijd doorbrengt met het kind. Je merkt ook vaak dat een kind van slag is als dat vaste verhaaltje door omstandigheden even overgeslagen moet worden. Zo belangrijk kan een ritueel zijn! Het is een houvast in een wereld die niet altijd evenveel houvast biedt. Iets wat altijd volgens een vast patroon gaat, waardoor je precies weet wat je kan verwachten en wat er van jou verwacht wordt.
Rituelen kunnen troost of een richtlijn bieden op een moment dat je die richtlijn even heel hard nodig hebt. Ook kan een ritueel ons helpen om mensen of dingen te herdenken die belangrijk voor ons zijn. Denk bijvoorbeeld aan het aansteken van een kaarsje op de begraafplaats of het kaartje wat je ieder jaar naar je vader stuurt op de verjaardag van je overleden moeder.
Zelf rituelen ontwikkelen
Bij een overlijden zijn veel van tevoren vaststaande rituelen, zoals de uitvaartdienst, de gang naar de begraafplaats of het uitstrooien van de as. Maar er zijn nog heel veel andere rituelen te bedenken. Zo kan het beschilderen of het schrijven van een boodschap op de kist een prachtig ritueel zijn waarmee je je emoties de ruimte kunt geven.
Maar ook in de periode ruim na het overlijden kun je rituelen ontwikkelen die jou de ruimte geven om je verdriet en gemis op een mooie manier een plek te geven in je leven. Zo kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om ieder jaar op de verjaardag van degene die je moet missen een gebakje te eten. Of om ieder jaar iets in de kerstboom te hangen wat je doet denken aan de overledene.
Al dit soort dingen kunnen je helpen om om te gaan met je verdriet. Je kunt zelf iets bedenken wat jou doet denken aan de overledene en waar je echt troost uit haalt en dat op gepaste tijden doen. Bouwden jullie als kinderen iedere zomervakantie een dam in het riviertje naast de camping? Bouw die dam dan nu met je gezin, als eerbetoon aan de broer of zus die je mist. Was de overledene een liefhebber van rozen? Plant dan een roos in je tuin, als plek van troost en dierbare herinneringen. Gingen jullie eens per jaar uit eten met de vriendengroep, maar mist er nu iemand? Blijf dan uit eten gaan en neem iedere keer bewust een moment om de vriend die jullie missen te gedenken door de meest dierbare of hilarische herinneringen aan de persoon op te halen.
Rituelen geven troost en kracht om door te leven na een verlies. Met rituelen kun je je verdriet en gemis zichtbaar maken en de ruimte geven op een mooie en opbouwende manier. Zo kun je de overledene op een goede manier herdenken.
Reactie plaatsen
Reacties