Wat is hoogsensitiviteit?

Definitie

De term hoogsensitiviteit roept niet bij iedereen even positieve gevoelens op. Het woord sensitiviteit betekent gevoelig en het woord hoogsensitief lijkt daardoor te zeggen dat je overgevoelig bent. Dat is de reden dat veel mensen niet aan zichzelf willen toegeven dat ze hoogsensitief zijn. Maar dat is niet de juiste definitie van hoogsensitiviteit.

De korte, algemene definitie van hoogsensitiviteit is: een gevoeligheid voor prikkels en een diepgaande verwerking ervan. Dat wil zeggen dat zowel externe prikkels (als geluiden, geuren, indrukken, licht) als interne prikkels (als gedachten, gevoelens, fysieke klachten) bij hoogsensitieve personen harder binnenkomen en meer tijd nodig hebben om verwerkt te worden dan bij mensen die niet hoogsensitief zijn. Daardoor hebben hoogsensitieve personen (kortweg: HSP) vaak veel tijd voor zichzelf nodig om te herstellen van alle prikkels die zij in het dagelijks leven opdoen. Daarnaast voelen HSP vaak buitengewoon goed aan of iemand lekker in zijn vel zit en wat er voor nodig is om er voor te zorgen dat het goed gaat met anderen. Ze zijn vaak zorgzaam, maar hebben daarin de neiging aan zichzelf voorbij te lopen.

Elaine N. Aron

Elaine N. Aron is de eerste wetenschapper die over hoogsensitiviteit schreef en er onderzoek naar deed. Zij definieert hoogsensitiviteit aan de hand van de letters DOES:

De D staat voor diepgaande verwerking. Dit is het belangrijkste kenmerk van hoogsensitiviteit. 
De O staat voor overprikkeling, wat wil zeggen dat je snel overprikkelt raakt door alles om je heen. 
De E staat voor emotionele reacties en empathie. Een HSP kan met heftige emoties reageren, maar heeft ook een groot inlevingsvermogen. 
De S staat voor het waarnemen van subtiele details, die door anderen vaak over het hoofd gezien worden.

HSP is een karaktereigenschap

Het is belangrijk om te weten dat het bij hoogsensitiviteit om een karaktereigenschap gaat. Niet om een ziekte of afwijking. En net als iedere karaktereigenschap heeft ook deze zijn sterkte kanten en zijn valkuilen. Ook is het belangrijk om te weten dat hoogsensitiviteit geen aanstellerij is. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat hoogsensitiviteit terug te zien is in de hersenen. Bij vergelijkend hersenonderzoek onder HSP en niet-HSP zie je dat de hersendelen bij HSP niet alleen feller oplichten, maar dat er ook meer hersengebieden oplichten dan bij niet-HSP, terwijl zij dezelfde opdrachten kregen.

Hoe vaak komt het voor?

HSP zijn niet uniek. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat zo'n 20% van de Nederlandse bevolking hoogsensitief is. En in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, zijn net zoveel mannen als vrouwen hoogsensitief. Eigenlijk zou het dus helemaal niet zo'n issue moeten zijn. Waarom is het dat dan wel? Omdat deze wereld vaak niet gemaakt lijkt voor HSP. Er wordt van je verwacht dat je extravert bent, snel reageert, overal aan mee doet en voortdurend bereikbaar bent. En daar gaat het voor veel HSP mis. Omdat ze extra gevoelig zijn voor prikkels en meer tijd nodig hebben om indrukken te verwerken, kunnen ze niet meekomen in alles wat door veel mensen als 'normaal' gezien wordt. Zij die zichzelf goed genoeg kennen en in staat zijn om op tijd op de rem te trappen, lopen het risico om bijvoorbeeld in carrière-opzicht de boot te missen of voor 'ongezellig' uitgemaakt te worden omdat ze niet op een verjaardagsfeestje komen. En zij die hun eigen grenzen niet goed kennen lopen zichzelf voorbij in hun poging om goed voor anderen te zorgen, 'erbij' te horen en geen 'last' te zijn voor anderen. In het beste geval heeft dit alleen een overvol hoofd tot gevolg. Maar in het slechtste geval een burn-out of zelfs blijvende fysieke problemen. En daarom is het zo belangrijk om te weten of jij gemaakt bent met een prachtige portie hoogsensitiviteit. Zodat je weet hoe je het beste uit jezelf kunt halen en belangrijke valkuilen kunt vermijden.