Ik kom het regelmatig tegen in mijn gesprekken met mensen: de angst om dood te gaan. Soms is daar een hele reële aanleiding voor omdat ik met iemand spreek die ernstig ziek is. Daar schreef ik eerder al deze blog over. Vaker is er geen aanwijsbare aanleiding voor, maar zijn mensen toch bang om dood te gaan. Voor hen schrijf ik deze blog. Waar komt de angst om dood te gaan vandaan? En hoe ga je ermee om?
Waar komt het vandaan?
Hoewel er in eerste instantie geen aanwijsbare aanleiding lijkt te zijn waarom je bang bent om dood te gaan, is die er vaak wel.
Wanneer iemand die je kent plotseling ernstig ziek wordt of zelfs overlijdt kan dat ervoor zorgen dat je zelf ook na gaat denken over de eindigheid van het leven. Zeker wanneer iemand op jonge leeftijd ziek wordt en/of heel plotseling overlijdt. Dat is een schokkende ervaring die ervoor zorgt dat je plotseling beseft dat ook jij zomaar ziek kunt worden of kunt overlijden en daar kun je bang van worden. Die angst hoeft er niet direct te zijn, maar kan ook op een later moment in je leven ontstaan.
Datzelfde geldt wanneer je getuige bent geweest van een situatie waarbij iemand gewond raakte of zelfs overleed. Ook wanneer je een situatie hebt gezien die heel fout af had kunnen lopen, maar gelukkig net goed ging kan dat je angst om te overlijden triggeren.
Daarnaast kan stress ervoor zorgen dat je bang wordt. Wie teveel hooi op zijn vork neemt (of krijgt) loopt het risico op allerlei fysieke en mentale klachten die ervoor kunnen zorgen dat jij bang wordt om dood te gaan. Stress kan bijvoorbeeld voor hartkloppingen, duizeligheid, pijn op de borst en andere nare fysieke klachten zorgen die kunnen lijken op een hartaanval. Maar de mentale klachten die veroorzaakt worden door stress, zoals slecht slapen en piekeren kunnen er ook voor zorgen dat je angst ontwikkelt.
En tenslotte kan ook een paniekaanval of -stoornis ervoor zorgen dat je bang wordt om dood te gaan. Bij een paniekaanval laat ons lichaam alle alarmbellen af gaan: hartkloppingen, hyperventilatie, benauwdheid, een vernauwde blik, flauwvallen...het zijn allemaal symptomen die je de stuipen op het lijf jagen en je doen denken dat je dood gaat. Geen wonder dat je dan de angst kunt ontwikkelen om ook echt dood te gaan.
Om goed om te leren gaan met je angst is het belangrijk om te achterhalen wat de reden is dat je bang bent.
Wat kun je er aan doen?
Afhankelijk van de reden van je angst, zijn er verschillende dingen die je kunt doen om de angst aan te pakken. Ik noem ze in willekeurige volgorde.
Laat je onderzoeken
Laat je bij fysieke klachten allereerst onderzoeken door een arts. Hij of zij kan samen met jou uitzoeken of er een fysieke reden is voor jouw klachten. Dit is belangrijk om uit te sluiten dat er niet daadwerkelijk iets in je lijf aan de hand is waardoor jouw klachten veroorzaakt worden.
Praat erover
Praten lucht op. Praat over je zorgen met iemand die je vertrouwt. Dit kan een familielid, vriend, arts of therapeut zijn. Praten helpt je om dingen te verwerken. Daarnaast kunnen de mensen met wie je praat je ondersteunen, een knuffel geven, je helpen om je gedachten te ordenen en hun kijk op de situatie met jou delen. Praten helpt om dingen vanuit je hoofd op een afstand te zetten en van een afstand te bekijken, waardoor je vaak een reëlere kijk krijgt op de situatie.
Neem de tijd om te rouwen
Wordt je angst veroorzaakt door ziekte of overlijden van iemand in je omgeving? Neem dan de tijd om te rouwen. Geef ruimte aan je emoties, praat of schrijf erover, zorg goed voor jezelf, zorg voor rust en structuur en geef jezelf de tijd om te leren leven met dit verlies.
Het is maar een gedachte
Jouw angst om dood te gaan is alleen maar een gedachte. Meer niet. Je hoeft er niets mee. Je mag hem negeren. Die wetenschap kan ervoor zorgen dat je de angst minder ruimte geeft in je koppie.
Zelfzorg
Stress, rouw, trauma...wat de oorzaak ook is van jouw angst; jij hebt het nodig dat je nu goed voor jezelf zorgt. Eet gezond, ga zoveel mogelijk naar buiten, spreek af met mensen die belangrijk voor je zijn, doe iets creatiefs, ga op tijd naar bed, sport als dat mogelijk is en doe dingen die je leuk vindt. Dit zijn allemaal dingen die bewezen effectief zijn in het omgaan met stress of andere moeilijke situaties.
Leef in het 'nu'
Als mens heb je ontzettend weinig invloed op de toekomst. Het heeft dus ook weinig zin om je daar zorgen over te maken. Ja, we gaan allemaal op een dag dood, maar je leeft nu en mag het mooiste maken van dat nu. Voor veel mensen is het moeilijk om in het 'nu' te leven. Wat helpt is om maar met één taak tegelijk bezig te zijn en die heel bewust te doen. Focus je op je zintuigen; wat zie, ruik, hoor, proef en voel je? En besef dat je door gedachten en gepieker meestal helemaal niks kunt veranderen aan je toekomst.
Laat je niet leiden door angst
Voor sommige mensen is hun angst voor de dood verbonden met specifieke plekken of activiteiten. Het is belangrijk om deze niet uit de weg te gaan. Door activiteiten of plekken die jouw angst voor de dood activeren uit de weg te gaan geef je de angst juist de ruimte en zal deze nog meer ruimte gaan innemen in je hoofd. Door de plekken of activiteiten die verbonden zijn met jouw angst bewust op te zoeken zul je vaak merken dat de angst in eerste instantie fors toeneemt...maar na verloop van tijd ook weer zakt zonder dat er iets ergs gebeurd is.
EMDR
Wanneer een traumatische gebeurtenis de reden is van jouw angst, kan het ook goed zijn om EMDR-therapie te ondergaan. Bij EMDR ga je onder begeleiding van een goede therapeut terug naar de gebeurtenis die voor jou zo angstaanjagend was. Terwijl je je die herinnering zo levendig mogelijk voorstelt zal de therapeut je afleiden met lichtflitsen of geluid. Hoe EMDR precies werkt is nog niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk zijn deze twee taken tegelijk te ingewikkeld voor je hersenen waardoor de scherpe randjes van de herinneringen aan die traumatische gebeurtenis ervan afgaan.
Let er bij het volgen van EMDR-therapie op dat degene die de therapie verzorgt wel een erkende EMDR-opleiding heeft gevolgd. Er zijn helaas de nodige coaches en therapeuten die geen erkende opleiding hebben gevolgd en daardoor brokken maken waar jij vervolgens mee blijft zitten.
Professionele hulp
Heeft de angst voor de dood blijvend teveel invloed op je dagelijks leven? Dan is het goed om professionele hulp te zoeken. Je huisarts kan je verder helpen bij het vinden van de juiste hulpverlener.
Zingeving
Angst om dood te gaan kan een mooie aanleiding zijn om aan de slag te gaan met het onderwerp zingeving. Wat is voor jou de 'zin' van het leven? En hoe kun je daar vorm aan geven? Als je nu zou overlijden, zou je dan tevreden terugkijken op je leven of zou je willen dat je dingen anders had gedaan? Leef je volgens jouw normen en waarden en volgens de dingen die voor jou belangrijk zijn? Het antwoord op deze vragen kan aanleiding zijn voor mooie veranderingen in je leven.
Laat voor je bidden
Als je bang bent om dood te gaan kun je ook bidden of om gebed vragen. Daarvoor hoef je geen christen te zijn. Bidden is niets anders dan praten met God. Zoals je met je vrienden praat, kun je ook met Hem praten. Vertel Hem dat je bang bent en of Hij je wil laten zien waar Hij is in jouw angst. Wil je liever voor je laten bidden door iemand die vaker bidt? Vraag dan om gebed bij een christen in jouw omgeving of klop aan bij een kerk bij jou in de buurt.
Als christen geloof ik dat jij belangrijk bent voor God en dat Hij graag wil dat je Hem bij ieder aspect van je leven betrekt. Ook bij je angst. Ik geloof dat Hij een plan heeft voor jouw leven. Niet alleen nu, maar ook na jouw dood. In mijn eigen leven speelt de dood helaas een reële rol (ik ben inmiddels meer dan 25 jaar ouder dan eigenlijk mogelijk is met de ziekte die ik heb), maar de wetenschap dat God er is, dat Hij voor mij zorgt óók als ik bang ben (en dat ben ik regelmatig) en dat mijn leven niet eindigt bij mijn dood hier op aarde is voor mij een enorme troost en geeft me de moed om door te gaan. Ook als het leven moeilijk is.