Wanneer je rouwt om een verlies kan dat soms heel eenzaam voelen. Niemand kan volledig begrijpen wat jouw verlies voor jou betekent. Nog moeilijker wordt het als je het gevoel hebt dat jouw verlies er niet kan of mag zijn. Wanneer mensen te weinig aandacht hebben voor wat je verlies met jou doet. Of als je omgeving vindt dat je nu wel lang genoeg gerouwd hebt. Hoe kun je daar mee omgaan?
Rouw is persoonlijk
Of je rouw nu veroorzaakt wordt door het verlies van een dierbare of het verlies van gezondheid, huwelijk, kinderwens of iets anders wat belangrijk voor jou is, jouw rouw is heel persoonlijk. Jij bent een uniek persoon. Niemand zit in elkaar zoals jij. En jij bent de enige die weet wat de overledene of deze gebroken droom voor je betekende. Vaak is het in verdrietige situaties al moeilijk genoeg om te weten wat je zelf nodig hebt om hier goed doorheen te komen, laat staan dat een ander dat goed aanvoelt. Helaas is het op een bepaalde manier dus onvermijdelijk dat je je (soms) niet gezien en gehoord voelt in jouw rouw. Maar wanneer je vaak het gevoel hebt dat er geen ruimte is voor jouw verdriet kan dat een extra zware last worden bovenop jouw rouw.
Wat kan ik er aan doen?
Gelukkig zijn er wel een aantal dingen die je kunt doen om de kans groter te maken dat dat nare gevoel minder wordt. Ik noem ze in willekeurige volgorde. Sommige dingen zullen bij je passen, andere helemaal niet. Pik er uit waar jij wat mee kunt.
1. Erken je gevoelens
Het is niet fijn als je je niet gehoord en gezien voelt in je verlies. Maar het kan je wel helpen als je voor jezelf erkent dat je daarmee worstelt. Het lucht op en helpt je na te denken over wat jij nodig hebt om je wel gezien en gehoord te voelen.
2. Communicatie
Voel je je niet gezien en gehoord door een bepaalde persoon? Probeer dan bij jezelf na te gaan wat je nodig hebt van deze persoon zodat je je wel gezien voelt en deel dat. 'Ik heb nu eigenlijk gewoon even een knuffel nodig.' 'Ik heb geen oplossingen nodig voor mijn verdriet, maar voor mij is het wel fijn als ik nu gewoon even 10 minuutjes van me af kan praten. Dat helpt me.' Soms is er in een relatie ook ruimte om eerlijk aan te geven dat je je niet gezien voelt in je verdriet. Ook dan is het belangrijk dat je aan de ander meegeeft wat je van hem of haar nodig hebt om je wél gezien te voelen. Wees daarin wel reëel. Geen mens zal je het gevoel kunnen geven dat je je voor de volle 100% gehoord en gezien voelt. Dat is geen onwil, maar heeft alles te maken met het feit dat jullie anders in elkaar zitten.
3. Lotgenotencontact
Jij bent de enige die voelt wat je voelt, maar je bent niet de enige die dit verlies meemaakt. Lotgenotencontact kan helpen in een stuk erkenning en herkenning van je gevoelens. Het geeft je het gevoel dat je er niet alleen in staat. En je kunt leren van hoe anderen ergens mee omgaan. Er zijn door het hele land rouw- of lotgenotengroepen te vinden waar je je bij aan kunt sluiten. Vraag aan een zoekmachine of AI waar een lotgenotengroep in jouw buurt zit rond het verlies waar jij tegenaan loopt. Ook online zijn er heel veel lotgenotengroepen te vinden. Bijvoorbeeld op Facebook of Reddit. Daarnaast zijn er veel mensen die op TikTok, Instagram of andere sociale media dingen schrijven over hun eigen rouwproces. Het volgen van een aantal van deze accounts kan ook helpen om je minder alleen te voelen.
4. Lees of luister je in over rouw
Kennis over rouw kan helpen om jezelf beter te begrijpen en beter voor jezelf te zorgen. Er zijn veel goede (luister)boeken en podcasts te vinden over rouw. En het fijne is dat veel boeken of podcasts ook ervaringsverhalen hebben opgenomen waar je (h)erkenning in kunt vinden.
Een aantal tips:
- Boek: Helpen bij verlies en verdriet - Manu Keirse, wat mij betreft hét basisboek rondom rouw (let op: deze is door de opmaak slecht te lezen als e-boek op een zwart-wit e-reader)
- Boek: Papa's rouwen ook - Björn Visser, over wat het verlies van een kind met vaders doet
- Boek: Leven in de rouwerij - Marieke Foppen en Marieke van Lierop, over het verlies van een partner door suïcide (ook verkrijgbaar als luisterboek)
- Boek: Leven toevoegen aan de dagen - Sander de Hosson en Els Quaegebeur, over worstelen met ernstige ziekte (ook verkrijgbaar als luisterboek)
- Podcast: Ik mis je - Rouwdeskundige Manu Keirse gaat in gesprek met mensen die een dierbare hebben verloren
- Podcast: Het Klokhuis - Over dood en afscheid, een podcast waarin kinderen uitleg krijgen over de dood
- Podcast: Willen jullie geen kinderen? - Over een onvervulde kinderwens
- Podcast: Gebroken gelofte - Over wat scheiden met jou als christen kan doen
5. Wees creatief
Schrijf, schilder, klus of bak je gevoelens van je af. Alles is goed, zolang het jou maar helpt. Heb je iets creatiefs gemaakt naar aanleiding van je verlies? Dan kun je dat eventueel ook gebruiken in een gesprek met anderen, door hen bijvoorbeeld je schilderij te laten zien en daarbij te vertellen welk verhaal er achter zit.
6. Zelfzorg
Luister goed naar de behoeftes van jouw lijf. Trek je op momenten terug als dat voor jou nodig is. Maar trek er ook lekker op uit als dat goed voelt voor jou. Zorg dat je een regelmatig slaapritme aanhoudt, gezond eet, voldoende beweegt, je sociale leven onderhoud (zo goed en zo kwaad als dat gaat) en genoeg ontspant. Dat is extra moeilijk als je verdrietig bent, maar uiteindelijk helpt het je om je weer beter te gaan voelen. En wie zich beter voelt, trekt het zich vaak iets minder aan als een ander even niet reageert zoals je graag zou willen.
7. Zoek hulp
Helpen al deze tips niet voldoende? Dan kan het nodig zijn om professionele hulp te zoeken. Dat is geen zwakte, maar juist goede zelfzorg. Een coach, rouwtherapeut of psycholoog kan samen met jou op zoek gaan naar waar de echte pijn zit en hoe je daar het beste mee om kunt gaan.
Tot slot
Onder punt twee benoem ik dat geen mens je ooit het gevoel zal kunnen geven dat je volledig gehoord en gezien wordt. Maar als christen geloof ik dat er Eén is Die dat wel kan. God heeft jou bedacht en gewild. Hij houdt van jou en bij Hem zijn je verdriet, pijn en zorgen veilig. Mijn eigen ervaring is dat Hij vaak beter weet wat ik nodig heb dan ikzelf.
Je hoeft geen christen te zijn om alles wat je dwars zit met Hem te delen. Je kunt gewoon hardop of in je hoofd iets zeggen als: 'God, ik weet eigenlijk helemaal niet of U bestaat. Maar als dat zo is, wil ik graag met U delen dat ik zo boos/verdrietig/bang ben.' En vertel vervolgens wat je allemaal dwars zit. Niemand anders die het hoort of ziet dan jij en God, dus niets te verliezen, toch? Mijn eigen ervaring en die van miljoenen mensen wereldwijd is dat het heel troostend kan zijn om je verdriet en pijn met God te delen en dat het veel rust kan geven. Vind je dit spannend en durf je het niet alleen? Vraag dan aan een christen die Jezus volgt of hij/zij met je wil bidden of zoek contact met een kerk bij jou in de buurt. Zij kunnen je verder helpen.